De alsmaar toenemende vraag naar land voor voedselproductie zorgt voor een wereldwijde achteruitgang van de biodiversiteit. Biodiversiteit en voedselproductie in evenwicht brengen is dan ook één van de grootste uitdagingen van onze tijd. Uit een nieuwe studie blijkt dat deze integratie niet onrealistisch hoeft te zijn. Maar dan moeten biodiversiteit, veeteelt en gewasteelt wel van bij de start tesamen worden bekeken in toekomstige ruimtelijke plannen.

Een op de vier soorten wordt momenteel met uitsterven bedreigd. Als reactie op deze crisis werkt de ‘Convention on Biological Diversity’ aan een alomvattende strategie om biodiversiteitstrends eerst af te remmen en vervolgens om te buigen. Dit traject wordt echter bemoeilijkt door de gangbare manier waarop ruimtelijke planning momenteel wordt aangepakt.

“Het traditionele idee bij natuurbehoudsplanning is altijd geweest om gebieden aan te wijzen die belangrijk zijn voor natuurbehoud, louter vanuit het natuurbehoudsoogpunt. Als er al rekening mee wordt gehouden, worden sociaal-economische factoren meestal beschouwd als kosten of beperkingen voor het natuurbehoud,” legt IIASA-onderzoeksleider Biodiversiteit, Ecologie en Behoud Piero Visconti uit.

“Op dezelfde manier worden bij plattelandsontwikkeling gebieden met een grote biodiversiteitswaarde, zoals gebieden met een grote soortenrijkdom, vaak behandeld als een ruimtelijke beperking voor de landbouwactiviteiten.”

Dit typische proces, waarbij in beide gevallen de ene doelstelling wordt beschouwd als belemmerend voor de andere, is zeer inefficiënt om synergieën te laten ontstaan.

Het afzonderlijk behandelen van instandhoudings- en landbouwdoelstellingen in onafhankelijke planningsprocessen leidt tot conflicten en slechte resultaten, hetzij voor de biodiversiteit, hetzij voor de plaatselijke productie, afhankelijk van welk aspect centraal wordt geplaatst.

In een nieuwe studie stellen meerdere auteurs, waaronder Constance Fastré (Universiteit Antwerpen, Global Change Ecology, onderzoeksgroep Evolutionaire Ecologie en Institute of Zoology, Londen) een nieuwe planningsmethode voor om beide met elkaar te verzoenen.

De wetenschappers ontdekten dat een zorgvuldige integratie van beide het mogelijk maakt om erg grote verbeteringen in de biodiversiteit op landbouwgrond te realiseren, waarbij de biodiversiteit vijf keer groter wordt bij zorgvuldig geplande landbouw, in vergelijking met landbouw die wordt gepland zonder rekening te houden met biodiversiteit.

“Het is met andere woorden heel realistisch om ten minste 60% van het land te bestemmen voor het behoud van de biodiversiteit. Met onze planningsmethode kunnen we dit bereiken: we beschermen of herstellen de gebieden die het meest waardevol zijn voor het behoud van biodiversiteit zonder de voedselproductie in gevaar te brengen. Dit staat in contrast met eerdere sociaal-economische studies die alarm sloegen over de enorme landbouwkosten die ambitieuze instandhoudingsdoelstellingen met zich meebrengen,” zegt hoofdauteur Constance Fastré.

“Het grote verschil hier is dat we er niet van uitgaan dat gebieden die bestemd zijn voor het behoud van biodiversiteit helemaal niet kunnen worden gebruikt voor voedselproductie.”

“Natuurbeschermingsorganisaties op alle niveaus moeten samenwerken met de primaire sector om te voorkomen dat ze in conflict komen met o.a. bosbouw, mijnbouw, landbouw en industrie. We kunnen primaire sociaal-economische behoeften en biodiversiteitsdoelstellingen prima samen voldoen, door middel van onze vernieuwende ruimtelijke planningsprocessen,” besluit Visconti.