Sinds een aantal jaren verschijnt, op een dag ergens midden in november, het rapport van het Global Carbon Project. Dit rapport geeft telkens de stand van zaken over onder andere de menselijke uitstoot van broeikasgassen en de CO2 concentratie in de atmosfeer. Tot voor enkele jaren was dit steevast slecht nieuws: tenzij we in een of andere globale crisis zaten, stegen de emissies van CO2 (en andere broeikasgassen) aan een ongezien tempo. Het Kyoto-protocol en (beperkte) maatregelen om onze emissies te reduceren leken helemaal geen effect te hebben. Het was alsof we in een auto zonder remmen steeds sneller afstevenden op de muur van 2 graden opwarming, en meer. In 2014 kwam hier plots verandering in. De globale uitstoot nam weinig of niets toe in 2014, 2015 en in 2016. De auto versnelde niet meer en dit was des te hoopgevender omdat deze stagnatie gepaard ging met economische groei en dus niet te wijten was aan een tijdelijke economische crisis. Een teken dat de piek bereikt was en we de onomkeerbare weg van een transitie naar een koolstofloze economie en maatschappij waren ingeslaan?
Vandaag verscheen het nieuwste rapport van Global Carbon Project. Het bevat onder andere schattingen voor de emissies van 2017. Slecht nieuws deze keer: de CO2 emissies zullen dit jaar naar alle waarschijnlijkheid met 2% stijgen. Onze uitstoot bereikt zo een nieuw record. En dat doet ook de CO2 concentratie in onze atmosfeer. Die steeg nog nooit zo snel als dit jaar, en blijft nu ook in de zomer hoger dan 400 deeltjes per miljoen. De auto versnelt dus toch nog, terwijl hij eigenlijk dringend moet vertragen. Wat een teleurstelling!
Figuur 1: Globale CO2 emissies tussen 1990 en 2017. Bron: Global Carbon Project.
Een van de belangrijkste redenen voor de stijging in 2017 is de toename van de uitstoot in China met 3.5%. Die uitstoot was de afgelopen jaren lichtjes afgenomen, maar dit jaar steeg opnieuw het verbruik van kolen, olie en gas. Daarnaast zijn de huidige reducties in o.a. Europa en de VS miniem: respectievelijk slechts 0.2% en 0.4%.
Dit nieuwe rapport is een duidelijke wake-up call. We doen bijlange niet genoeg om de opwarming van de aarde tot 2 °C te beperken. Er moet duidelijk meer dan één tandje bijgestoken worden. De tijd raakt op om de opwarming te beperken tot ‘ruim onder 2 graden’, zoals twee jaar geleden afgesproken werd in Parijs. Als de huidige emissies aanhouden, heeft de auto binnen 20 jaar de muur van 2 graden opwarming bereikt. Zelfs om de handrem op te trekken, is het dan veel te laat. Belangrijke kantelpunten worden dan heel waarschijnlijk overschreden, waardoor zelfversterkende processen de beperking van klimaatverandering nog veel moeilijker maken.
Het is nochtans mogelijk om een economie te laten draaien, zelfs te laten groeien, en tegelijk de emissies te reduceren. Over de laatste 10 jaar daalden de emissies in 22 landen terwijl de economie er groeide. België is een van die landen, samen met onder meer Frankrijk, Oostenrijk, Nederland, Groot-Brittanie, Zwitserland en de VS. De noodzakelijke omschakeling naar hernieuwbare energie zet nog steeds door. Maar de transitie moet sneller, en vooral, moet overal gebeuren.
Figuur 2: Energieconsumptie per energiebron (in miljoen ton olie-equivalent) tussen 2000 (donker groen) en 2016 (licht groen). Bron: Jackson et al 2017, Environmental Research Letters. Hernieuwbare energie neemt jaarlijks met 14% toe, maar in absolute hoeveelheden is dit minder dan de 1.5% toename van gas en olie, en die moeten net dalen.
Het volledige rapport is te vinden op http://www.globalcarbonproject.org/
De ecologie van een wereld in verandering 