Deze zondag kon Vlaanderen avontuurlijk reiziger Tom Waes volgen tijdens zijn belevenissen in het toeristisch onontgonnen Bangladesh. We zagen hem onder andere een ongelooflijke boottrip maken in de Sundarbarns (letterlijk vertaald: prachtig woud), het grootste mangrovegebied ter wereld.

Tom Waes in de Sundarbarns

In dezelfde aflevering zagen we Tom de veerboot nemen over de Padma rivier. Op die laatste plek waren we getuige van veel dramatischer taferelen dan in de idyllische Sundarbarns. Door een onstuitbare erosie wordt de rivier volgens getuigen tot 2 kilometer per jaar breder in de buurt van de veerboot. Het beeld van de winkelhouder,  wiens kleine winkeltje en woonplaats elk moment de diepte in kan storten, zal vele kijkers nog lang bijblijven. Door klimaatverandering  stijgt de zeespiegel, worden moessonregens intenser en zorgen smeltende gletsjers voor een toenemend debiet in de rivier. Haar kracht en dynamiek wordt groter, met dramatische gevolgen voor de lokale bevolking, die hebben en houden letterlijk in het water zien vallen.

Winkeltje aan de Padma-rivier, letterlijk balancerend op de rand.

Net mangroves kunnen een natuurlijke oplossing bieden voor deze problematiek. Wist u trouwens dat we in Vlaanderen ook onze eigen “mangroves” hebben?

Wat zijn mangroves eigenlijk? Mangroves zijn (sub)tropische getijde-ecosystemen: ze staan onder invloed van eb en vloed, en overstromen periodiek met zeewater. Door deze bijzondere omstandigheden zijn unieke ecosystemen ontstaan, met een vegetatie die helemaal aangepast is aan de moeilijke omgeving. Karakteristiek zijn de ademwortels van de mangrove-bossen,  die de bomen aan zuurstof helpen bij overstroming. Heel wat vis- en schaaldiersoorten gebruiken de mangroves als “crèche”: in mangroves kunnen de jonge organismen in de luwte opgroeien.

Mangrove met typische ademwortels

Luwte? Maar wat dan met erosie waarover eerder sprake? De verklaring is eenvoudig: mangroves zijn uitstekende kustbeschermers. Met hun uitgebreide wortelstelsel houden zij de bodem vast en voorkomen erosie. En door hun dichte vegetatie kunnen ze uiterst krachtige golven en zelfs tsunami’s breken alvorens ze inbeuken op het land. Er is daarom een steeds grotere wetenschappelijke interesse in mangroves als “nature based solutions”: door een buffer van mangroves te behouden (of opnieuw  in te richten) kunnen de gevolgen van de klimaatverandering in tropische rivierdelta’s grondig worden gereduceerd. Wetenschappers ijveren daarom om mangroves als een integraal onderdeel op te nemen in de toekomstplannen voor bescherming van grote tropische deltagebieden tegen de impact van klimaatverandering. En daarin kan duurzaam ecotoerisme, met voor de Sundarbans een vlaggenschip als de Bengaalse tijger, zeker een belangrijke rol in spelen.

En wilt u eens een “mangrove” bezoeken dicht bij huis? Dan moet u eens een tocht ondernemen naar de schorgebieden langs de Schelde. Tussen Rupelmonde en Gent, waar de Schelde onderhevig is aan getijdenwerking maar er geen invloed is van zout zeewater, groeien de typische wilgenvloedbossen. Met hun uitgebreide wortels en ondoordringbare takken vormen zij letterlijk onze eigen mangroves. En bij kritieke waterhoogtes leveren onze schorgebieden dezelfde diensten als mangroves: ze beschermen het achterland tegen overstroming, en beschermen de dijken tegen de kracht van het water.

Wilgenvloedbossen zijn onze eigen “mangroves”

DOOR STIJN TEMMERMAN & ERIC STRUYF