Enkele dagen geleden vond in Londen het symposium ‘Space for Nature’ plaats, waar topwetenschappers overlegden over hoeveel plaats natuurlijke ecosystemen nodig hebben om de Aarde leefbaar te houden. De conventie voor biologische diversiteit –opgericht in 1993 en ondertekend door 168 landen, waaronder België- stelde tot doel om 17% van het aardoppervlak en 10% van de oceanen te beschermen tegen 2020 (de zogenaamde Aichi targets).

Nu deze deadline in zicht komt, is het tijd om de doelstellingen voor de toekomst vast te leggen. Over één ding was iedereen het eens: het moet ambitieuzer. De mens heeft een ongezien snelle klimaatopwarming en een nieuwe extinctiegolf bij planten en dieren in gang gezet. Al te vaak wordt er vergeten dat de mens ook gewoon een soort op Aarde is, een onderdeel van het ecosysteem. Als we de natuurlijke processen ondermijnen, bedreigen we letterlijk ons eigen habitat. Enkel als we voldoende ruimte voorzien om de ecologische processen die de Aarde leefbaar maken, zoals koolstofopslag in bossen en zeeën, luchtzuivering en bescherming tegen extreme weersomstandigheden, kunnen we een weinig rooskleurige toekomst afwenden. Veel wetenschappers denken zelfs dat het nodig is om de helft van de Aarde te beschermen of ten minste op een duurzame manier te beheren.

En daar zit je dan als conservatiebioloog afkomstig uit een regio met het laagste percentage aan beschermde natuur in Europa, Vlaanderen. Iets meer dan 10% van Vlaanderen is bebost (of was het nu 13%?), 6% wordt beheerd voor natuur en slechts iets meer dan 1% is erkend natuurgebied (informatie uit de Natuurindicatoren). Natuur wordt in Vlaanderen nog vaak stiefmoederlijk behandeld: meer dan 90% van alle aanvragen voor de kap van bomen wordt goedgekeurd. Zelfs beschermde gebieden zijn niet altijd veilig. De vos, een soort die het nu opnieuw goed doet, wordt terug bejaagd ook al is dit niet de juiste manier om schade te verminderen.

Het logistiek bedrijf H. Esssers in Genk wil uitbreiden in een natuurgebied dat door een gewestelijk ruimtelijk plan van de Vlaamse regering industriegebied wordt. (Bron: de redactie.be)

Het kan nochtans anders. Canada besliste tijdens het symposium om 1,3 miljard dollar (830 miljoen euro) vrij te maken voor natuurbescherming. Door deze investering, één van de grootste ooit, versterkt Canada zijn engagement om de Aichi doelstellingen te halen. Bhutan heeft meer dan de helft van zijn grondgebied voorzien voor aaneengeschakelde natuurgebieden. Bhutan is daarom één van de enige landen in Zuidoost-Azië waar de bedreigde tijger het nog goed doet. Maar er zijn ook voorbeelden dichter bij huis. Londen is één van de groenste steden ter wereld en is op weg om het eerste stedelijke nationaal park ter wereld te worden. Men wil parken en tuinen verbinden zodat soorten die het moeilijk hebben, zoals de egel, zich veilig kunnen handhaven in de hoofdstad. De vos werd verkozen tot hét symbool van het natuurlijke London.

Bengaalse tijgers kunnen zich in Bhutan vrij bewegen tussen natuurgebieden. Recent werden er een derde meer tijgers geteld. (Bron: National Geographic)

Hoewel de mensheid voor zijn grootste uitdaging ooit staat – de klimaatopwarming en het verdwijnen van soorten en ecosystemen tegengaan – staat dit in Vlaanderen niet op de politieke agenda. Migratie en veiligheid worden de inzet van de komende verkiezingen. Dit zijn thema’s belangrijk op korte termijn, maar welke partij toont de ambitie om een plan voor de toekomst voor te leggen? Ook op Europees niveau wordt in alle talen gezwegen over natuurbescherming. Het is tijd voor een mind shift: natuur is niet een probleem, maar een oplossing voor onze samenleving. Bossen zuiveren de lucht, duinen beschermen tegen stormen en toegankelijke natuur is positief voor onze mentale gezondheid. Een betere ruimtelijke planning met aaneengesloten woonkernen omgeven door open ruimte verkleint het fileprobleem, het energieverbruik en de kans op overstromingen.

Een Nederlandse studie berekende dat 10% meer groen in je buurt tot een zorgkostendaling van 400 miljoen euro per jaar leidt. (Bron: Natuurpunt, Foto: Staatsbosbeheer)

Een enorme uitdaging in het dichtbebouwde Vlaanderen en in budgettair krappe tijden? Natuurlijk, maar de kosten wegen niet op tegen de baten: investeringen in natuur verdienen zich in een veelvoud terug. De natuurlijke toekomst zou dus een onderdeel moeten zijn van elke politieke agenda. Vijf minuten politieke moed zullen echt niet volstaan. Enkel een visie op lange termijn, verder dan de volgende verkiezingen, helpt ons vooruit.

FREDERIK VAN DE PERRE, m.m.v. CONSTANCE FASTRE

Conservatiebioloog

Universiteit Antwerpen