Deze blog schreef ik vorig jaar elders n.a.v. de koudegolf in Europa. Ik post hem nu opnieuw naar aanleiding van de koudegolf die op dit moment de VS teistert. Ook deze keer is het immers weer een sterke meandering van de straalstroom die de koude lucht van de Noordpool naar het zuiden brengt – tot in Florida toe. Zie bvb. hier voor meer info over de situatie eind 2017 – begin 2018.
9 januari 2017
In Italië, Servië, Roemenië, Polen is het deze dagen ijskoud en valt de sneeuw vaak met bakken uit de lucht. In Italië is het even koud als in Noorwegen en in Griekenland hebben de vele mensen in vluchtelingenkampen het extra hard te verduren vanwege het koude weer. Hoe kan het dat het zo koud is in Zuid-Europa, terwijl het hier nog wel meevalt? En moet de opwarming van de Aarde hier nu eigenlijk geen stokje voor steken?
Het is de straalstroom die dit rare weer veroorzaakt. De figuur hieronder toont het verloop van de straalstroom (de rood-gele band) op 6 januari 2017. Die duikt boven midden-Europa van noord naar zuid om ter hoogte van Bulgarije en Roemenië weer terug te keren. Via de inham die zo wordt gecreëerd komt koude polaire lucht tot in Italië. Waar de straalstroom passeert valt er bovendien (soms heel wat) neerslag, wat de overvloedige sneeuwval in bvb. Roemenië verklaart.
Het verloop van de straalstroom op 6 januari 2017, 15h. Bron: https://www.netweather.tv/charts-and-data/jetstream
En klimaatopwarming dan?
Die zou zulke omstandigheden in de hand kunnen werken. Doordat de polen sterker opwarmen dan de tropen, zwakt de straalstroom af en gaat die gemakkelijker meanderen (zie hier voor wat meer uitleg). Men zegt dan ook wel eens dat de polaire vortex – die de koude polaire lucht normaal in het noorden houdt – afzwakt. Koude polaire lucht kan daardoor gemakkelijker naar het zuiden duiken. Met andere woorden, klimaatverandering zou in onze contreien de kans op een koudegolf kunnen vergroten.
Omgekeerd zorgt het meanderen van de straalstroom er ook voor dat warme zuidelijke lucht verder naar het noorden kan doordringen. Dat laatste heeft er deze winter mee voor gezorgd dat het op de noordpool ongezien warm was. In december balanceerden de temperaturen er vaak rond het vriespunt (het was er dus 20-30 graden warmer dan normaal), met alle gevolgen vandien voor het zee-ijs. De winter van 2016-2017 is uitzonderlijk warm geweest op de noordpool, en zoals de figuur hieronder aantoont, was er in deze periode van het jaar was nog nooit zo weinig poolijs.
Verloop van de oppervlakte zee-ijs op de noordpool. Bron: http://nsidc.org/arcticseaicenews/.
De ecologie van een wereld in verandering 
Een gedachte over “De opwarming van de Aarde werkt extreme koude in gematigde streken in de hand”